ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԷԿՈՆՈՄԻԿԱՅԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

ՍՏԱՆԴԱՐՏԱՑՄԱՆ ԵՎ ՉԱՓԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԱԶԳԱՅԻՆ ՄԱՐՄԻՆ

ՏԱՌԱՏԵՍԱԿԻ ՉԱՓՍԸ

A
A
A

Ստանդարտացում

Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպություն (ԻՍՕ) 

Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունը ստեղծվել է 1946 թվականի հոկտեմբերի 14-ին Լոնդոնում կայացած կոնֆերանսի ժամանակ ստանդարտացման ազգային քսանհինգ կազմակերպությունների կողմից, իսկ փաստացի աշխատանքները սկսել է 1947 թվականի փետրվարից: Համարվում է աշխարհում ստանդարտներ մշակող ամենամեծ կազմակերպությունը: Կազմակերպության անվանումն ընտրելիս հաշվի է առնվել այն հանգամանքը, որ անվանումը բոլոր լեզուներով հնչի նույնը: Այդ իսկ պատճառով օգտագործվել է հունարեն ,,isos,, բառը, որը թարգմանաբար նշանակում է հավասար և Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպության անվանումը բոլոր լեզուներով հնչում է ISO (ԻՍՕ): Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպության պաշտոնական լեզուներն են անգլերենը, ֆրանսերենը և ռուսերենը: Գործունեությունը տարածվում է տնտեսության բոլոր ճյուղերի վրա, բացառությամբ էլեկտրատեխնիկայի և էլեկտրոնիկայի, որոնք Միջազգային էլեկտրատեխնիկական հանձնաժողովի (ԻԷԿ, IEC) իրավասության ոլորտում են: Որոշ աշխատանքներ կատարվում են այս երկու միջազգային կազմակերպությունների համատեղ ջանքերով: Ստանդարտացման ոլորտի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների հետ կապված աշխատանքնները կանոնակարգելու նպատակով Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպության և Միջազգային էլեկտրատեխնիկական հանձնաժողովի կողմից ստեղծվել է ԻՍՕ/ԻԷԿ ՄՏՀ 1 միավորված տեխնիկական հանձնաժողովը, որն առաջին և առայժմ միակ միավորված տեխնիկական հանձնաժողովն է:

Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունն իրենից ներկայացնում է ոչ կառավարական կազմակերպություն և ունի 162 անդամ (մեկական անդամ յուրաքանչյուր երկրից): Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում: Կազմակերպությունն ունի անդամակցության երեք կատեգորիա`

  • լիիրավ անդամ- կազմակերպություններ են, որոնք իրենց երկրում պետական կառուցվածքի մաս կազմող կամ պետության կողմից լիազորված ստանդարտացման ոլորտում լիարժեք գործունեություն իրականացնող մարմիններն են և Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպությունում ունեն քվեարկելու իրավունք;
  • թղթակից անդամ- կազմակերպություններ են, որոնք իրենց երկրում դեռևս չեն իրականացում ստանդարտացման լիարժեք գործունեություն: Այս անդամները ստանում են տեղեկատվություն ԻՍՕ-ի աշխատանքների վերաբերյալ, սակայն չեն մասնակցում ստանդարտների մշակման աշխատանքներին;
  • բաժանորդ անդամ- փոքր տնտեսություն ունեցող երկրներն են, որոնք վճարում են քիչ անդամավճար և չեն կարող մասնակցել միջազգային ստանդարտացման աշխատանքներին:

 

Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտե (ՍԵՆ)

Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեն ստեղծվել է 1961 թվականին Եվրոպական տնտեսական խորհրդի և Ազատ առևտրի եվրոպական ասոցիացիայի ստանդարտացման ազգային մարմինների կողմից: Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեն Էլեկտրատեխնիկայի ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի (ՍԵՆԷԼԵԿ) և Հեռահաղաղորդակցության եվրոպական ստանդարտների  ինստիտուտի (ԵՏՍԻ) հետ միասին Եվրամիության կողմից պաշտոնապես ճանաչված է որպես Եվրոպական ստանդարտացման մարմին: Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի պաշտոնական լեզուներն են անգլերենը, ֆրանսերենը և գերմաներենը: 
Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեն ունի 48 անդամ (մեկական անդամ յուրաքանչյուր երկրից): Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում  է Բրյուսելում: Կազմակերպությունն ունի անդամակցության երեք կատեգորիա`

  • լիիրավ անդամ- 30 եվրոպական երկրների ազգային ստանդարտացման կազմակերպություններն են, որոնք Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի Գլխավոր վեհաժողովում և Ղեկավար բյուրոյում ունեն քվեարկության իրավունք և ապահովում են Տեխնիկական բյուրոյի աշխատանքը և սահմանում են աշխատանքային ծրագիրը: Լիիրավ անդամները պարտավոր են եվրոպական ստանդարտները ընդունել որպես ազգային ստանդարտ և չեղյալ հայտարարել դրանց հակասող ազգային ստանդարտները:
  • միացող անդամ- Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպության (ԻՍՕ) լիիրավ կամ թղթակից անդամ հանդիսացող և Եվրամիության հարևանության երկրի ստանդարտացման մարմիններն են, որոնք չունեն քվեարկության իրավունք, սակայն կարող են մասնակցել Գլխավոր վեհաժողովին և տեխնիկական մարմինների աշխատանքներին:
  • գործընկեր անդամ- Ստանդարտացման միջազգային կազմակերպության (ԻՍՕ) անդամ հանդիսացող երկրների ստանդարտացման ազգային մարմիններն են, որոնք աշխարհաքաղաքական պատճառներով չեն կարող դառնալ Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի լիիրավ անդամ:

 

Ստանդարտացման, չափագիտության և սերտիֆիկացման Միջպետական խորհուրդը (այսուհետ` ՍՉՍ ՄՊԽ) հիմնադրվել է 1992թ. մարտի 13-ին ՍՉՍ ոլորտում համաձայնեցված քաղաքականություն վարելու մասին Միջկառավարական համաձայնագրի ստորագրումով, որը ստորագրված է ԱՊՀ 10 մասնակից պետությունների կառավարությունների ղեկավարների կողմից։ Խորհրդի կանոնադրությունը հանդիսանում է այդ Համաձայնգրի անբաժանելի մասը և գործում է առ 20.06.2000թ. խմբագրությամբ, որտեղ հաշվի են առնված կատարված լրացումները և փոփոխությունները։

ՍՉՍ ՄՊԽ բարձրագույն մարմինն է` ՄՊԽ անդամների նիստը, որն անց է կացվում տարին երկու անգամ։

Համաձայն կանոնադրության, Նախագահի գործառույթները իրականանում են հաջորդաբար Խորհրդի յուրաքանչյուր անդամի կողմից ռոտացիայի սկզբունքի հիման վրա։ Նախագահը ղեկավարում է խորհրդի նիստերը և կազմակերպում դրա աշխատանքը նիստերի միջև ընկած ժամանակահատվածում։

Խորհրդի աշխատանքների կատարման և ԱՊՀ երկրների գործադիր կոմիտեի համար նյութերի նախապատրաստման համար ստեղծվել է ստանդարտների Բյուրո, որն իր գործունեությունը իրականացնում է խորհրդի կողմից հաստատված Կանոնադրության համաձայն։ Միջպետական ստանդարտացման աշխատանքները կազմակերպվում և վարվում են ՍՉՍ Միջպետական Խորհրդի ընթացակարգի կանոնների համաձայն։ Խորհրդի անդամներ են հանդիսանում Համաձայնագրի մասնակից պետությունների ՍՉՍ ազգային մարմինների ղեկավարները։

Խորհուրդը սերտ համագործակցում է ԱՊՀ Գործադիր կոմիտեի, ԱՊՀ մասնակից պետությունների Միջկառավարական Վեհաժողովի հետ, ինչպես նաև գիտա-տեխնոլոգիական ոլորտում գործող ԱՊՀ համագործակցության ճյուղային միջպետական մարմինների հետ` գիտա-տեխնոլոգիական զարգացման Միջպետական հանձնաժողովի (ԳՏԶ ՄՀ), գիտա-տեխնիկական տեղեկատվության կոորդինացման Միջպետական Խորհուրդի (ԳՏՏԿ ՄՀ), արդյունաբերական սեփականության պահպանման հարցերի Միջպետական Խորհրդի հետ (ԱՍՊՀՄԽ)։

Խորհուրդը համագործակցում է Եվրոպական Տնտեսական Հանձնաժողովի (ՄԱԿ ԵվՏՀ), Ստանդարտացման Միջազգային կազմակերպության (ԻՍՕ), Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի հետ (ՍԵՆ)։

ՍՉՍ ՄՊԽ ԻՍՕ-ի կողմից ճանաչվել է որպես Ստանդարտացման Եվրա-ասիական տարացքային կազմակերպություն (ՍԵԱՏԿ) (EASC)։

 

Առևտրի համաշխարհային կազմակերպություն

 

Առևտրի համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ) միջազգային կազմակերպություն է, որը հիմնադրվել է միջազգային առևտրում առևտրային սահմանափակումները հանելու և անդամ երկրների միջև առևտրային-քաղաքական հարաբերությունները կարգավորելու նպատակով :Այն ստեղծվել է 1995 թ. հունվարի 1-ին Մարակեշի համաձայնագրով, որը փոխարինել է 1947 թվականին կնքված Սակագների և առևտրի մասին ընդհանուր համաձայնագրին (GATT): ԱՀԿ-ն պատասխանատու է նոր առևտրային պայմանագրերի մշակման և կնքման, ինչպես նաև այն պայմանագրերի կատարման հսկողության համար, որոնք ստորագրվել են աշխարհի երկրների մեծ մասի կողմից և հաստատվել այդ երկրների կառավարությունների կողմից:
 

Միավորված ազգերի կազմակերպության եվրոպական տնտեսական հանձնաժողով

Միավորված ազգերի կազմակերպության եվրոպական տնտեսական հանձնաժողովը (UNECE) ստեղծվել է 1947 թվականին` խրախուսելու իր անդամ երկրների միջև տնտեսական համագործակցությունը: Այն Միավորված ազգերի կազմակերպության հինգ տարածաշրջանային հանձնաժողովներից մեկն է: Ունի 56 անդամ երկիր: Բացի Եվրամիության երկրներից նրա կազմի մեջ են մտնում նաև ԱՄՆ, Կանադան, Իսրայելը, Թուրքիան, ինչպես նաև ԱՊՀ երկրներ: Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում:
 

Միջազգային էլեկտրատեխնիկական հանձնաժողով

 Միջազգային էլեկտրատեխնիկական հանձնաժողովը (ՄԷՀ) շահույթ չհետապնդող ոչ կառավարական ստանդարտացման միջազգային կազմակերպություն է, որը ստեղծվել է 1906 թվականին: Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում: Կազմակերպությունը մշակում և հրատարակում է միջազգային ստանդարտներ, որոնք վերաբերվում են էլեկտրական, էլեկտրոնային և դրանց հարակից տեխնոլոգիաներին, որոնք ընդհանուր կոչվում են «էլեկտրոտեխնոլոգիա»: Միջազգային ստանդարտները տարածվում են տեխնոլոգիաների հսկայական մի շարքի վրա` սկսած էլեկտրաէներգիայի արտադրությունից, մատակարարումից, բաշխումից մինչև կենցաղային և գրասենյակային սարքավորումներ, կիսահաղորդիչներ, մանրաթելային օպտիկա, մարտկոցներ, արևային էներգիա, նանոտեխնոլոգիա և այլն: Միջազգային էլեկտրատեխնիկական հանձնաժողովը ղեկավարում է համապատասխանության գնահատման երեք համակարգ, որոնք հավաստում են, թե արդյոք սարքավորումը, համակարգը կամ բաղադրիչը համապատասխանում են միջազգային ստանդարտներին:
 

Էլեկտրատեխնիկայի ստանդարտացման եվրոպական կոմիտե

 

 Էլեկտրատեխնիկայի ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեն (ՍԵՆԷԼԵԿ) ստեղծվել է 1976 թվականին: Կազմակերպությունը պատասխանատու է էլեկտրատեխնիկայի բնագավառում եվրոպական ստանդարտացման համար: Էլեկտրատեխնիկայի ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեն Ստանդարտացման եվրոպական կոմիտեի (ՍԵՆ) և Հեռահաղաղորդակցության եվրոպական ստանդարտների ինստիտուտի (ԵՏՍԻ) հետ միասին Եվրամիության կողմից պաշտոնապես ճանաչված է որպես Եվրոպական ստանդարտացման մարմին: Այն շահույթ չհետապնդող կազմակերպություն է, որի կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Բրյուսելում: Անդամներ են հանդիսանում Եվրոպային երկրների մեծ մասի էլեկտրատեխնիկայի ստանդարտացման ազգային մարմինները:
 

Հեռահաղորդակցության միջազգային միություն

 Հեռահաղորդակցության միջազգային միությունը (ITU) ստեղծվել է միջազգային ռադիո- և հեռահաղորդակցությունը ստանդարտացնելու և կանոնակարգելու համար: Հիմնադրվել է որպես Միջազգային հեռագրային միություն 1865 թվականի մայիսի 17-ին Փարիզում: Կազմակերպության հիմնական խնդիրն է ռադիոհաճախականության սպեկտրի որոշումն ու ստանդարտացումը, ինչպես նաև տարբեր երկրների միջև համաձայնագրերի կնքումը, որոնք թույլ են տալիս կատարելու միջազգային զանգեր: Այն ՄԱԿ-ի մասնագիտացված գործակալություններից մեկն է, որի կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Շվեյցարիայի Ժնև քաղաքում:
 

Հեռահաղորդակցության եվրոպական ստանդարտների ինստիտուտ

 

 Հեռահաղորդակցության եվրոպական ստանդարտների ինստիտուտը (ETSI) անկախ, շահույթ չհետապնդող եվրոպական ստանդարտացման կազմակերպություն է հեռահաղորդակցության բնագավառում: Ստեղծվել է 1988 թվականին և պաշտոնապես ճանաչված է Եվրոպական խորհրդի և Ազատ առևտրի եվրոպական ասոցիացիայի կողմից: Կենտրոնական գրասենյակը գտնվում է Ֆրանսիայի Սոֆիա Անտիպոլիս քաղաքում: Հեռահաղորդակցության եվրոպական ստանդարտների ինստիտուտը պատասխանատու է տեղեկատվական և հեռահաղորդակցության տեխնոլոգիաների ստանդարտացման համար: Ունի 740 անդամ 65 երկրներից և մարզերից Եվրոպայում և Եվրոպայից դուրս` ներառյալ արտադրողներ, ցանցային օպերատորներ, ծառայություն մատուցողներ, գիտահետազոտական մարմիններ և սպառողներ:
 

Կոդեքս Ալիմենտարիուս

 

 Կոդեքս Ալիմենտարիուս հանձնաժողովը հիմնադրվել է 1963 թվականին ՄԱԿ-ի Սննդամթերքի և գյուղատնտեսության կազմակերպության և Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից: Հանձնաժողովի գլխավոր նպատակն է պահպանելու սպառողի առողջությունը և հավաստելու սննդամթերքի միջազգային պրակտիկայում բարեխիղճ պրակտիկան: Կոդեքս Ալիմենտարիուսը Առևտրի համաշխարհային կազմակերպության կողմից ճանաչված է որպես սննդամթերքի անվտանգության և սպառողների պաշտպանության հետ կապված քննարկումների միջազգային հսկիչ կետ: